YazarBülent Atalar  Gitar derslerinde öğrencilerimiz, çoğunlukla, gamlar (diziler) ile pratik yapmanın ve çalışmanın neden önemli olduğunu soruyorlar. Ve dizileri nasıl kullanacaklarını merak ediyorlar. Yaptığımız çalışmanın sonucunu bilmek istememiz doğaldır. Ne yazık ki klasik gitar eğitim metotlarında, başlangıç ve orta seviye çalışmalarında, diziler, parçaları öğrenme ve yorumlamada aktif olarak kullanılamamaktadır. Dolayısı ile, gitar öğrenmeye yeni başlayan kişiler, konunun önemini çoğu kez kaçırırlar ve dizilerle ilgilenmek yerine, repertuvarlarına yeni eserler katmayı tercih ederler. Farklı müzik türlerine ilgi duyan gitar severler için de durum pek farklı sayılmaz. Örneğin, birbiriyle uyumlu tınlayan akorlar yardımı ile şarkı çalmak, keyifli ve kolaydır. Kolay olmasına rağmen bu tip çalışmalar, bir yerden sonra monotonlaşan ve kısıtlı bir müzik icrasına sebep olacaktır. Hangi müzik türü ile ilgilenirseniz ilgilenin, müzikal becerilerimizi geliştirebilmek için gamların, gamlardan doğan akorların, armoni ve kompozisyon gibi konuların çalışılması kaçınılmaz olacaktır. Diziler üzerinde pratik yapmak, oldukça zaman alan ve kimi zaman enerji isteyen çalışmalara sebep olabilir. Peki özellikle polifonik (çok sesli) etüt ve eserleri deşifre edebilecek düzeye gelmiş bir kişi, neden daha fazla etüt ve eser öğrenebileceği zamanı, dizi çalışmaları için yeniden yapılandırmalıdır? Kişinin ilgilendiği müzik türü veya türleri ne olursa olsun, ''müzik'', müzik türlerini kapsayan tek bir olgudur. Yazının devamında, müziğin yapı taşlarının, en önemli elemanlarından biri olan, ‘’dizileri (gamları) neden öğrenmem gerekiyor?’’ sorusuna verilebilecek bazı cevapları bulabilirsin. Dizi (gam) çalışmaları esnasında, eser veya etüt deşifre ederken öğrenebileceklerinizden daha fazlası olduğuna emin olabilirsiniz. Aşağıdaki cevaplar her ne kadar gitar merkeze alınarak ele alınmışsa da, bir çok başlık, neredeyse tüm enstrümanlar için geçerlidir. 1 - Melodi Dağarcığını ve Duyumu Geliştirir Diziler üzerinde yapılan çalışmalardan biri de, oluşturulan bir melodinin, dizinin bütün derecelerinde çalınması şeklindedir. Bu tip bir çalışmanın yapılması, melodi dağarcığının, git gide gelişmesini ve farklı tonlarda uygulanmasını sağlayacaktır. Bu durumda, gerek duyulan bir ezginin çıkarılması, gerekse yeni melodiler oluşturmak konusunda oldukça yardımcı olacaktır. Ve çalışmaların sürekliliği halinde, müzikal duyum kapasitesinde ciddi artışların olduğunu fark edeceksiniz. 2 - Akor Kurulum Prensiplerini Öğrenmeyi Kolaylaştırır. Akorlar, belirli aralık kurallarına göre, bir arada uyumlu tınlayan ses kümeleridir. Gitar çalmaya başlayan bir çok kişinin öncelikli olarak diyagramlar yardımı ile, birer kalıp gibi öğrendiği bu yapılar, herhangi bir gamın içinden, belirli kurallara dayalı olarak seçilerek, bir araya getirilen ses kümeleridir. Örneğin, en temel akor yapıları olan, triad akorlar, elinizdeki dizinin herhangi bir sesinden başlanarak 1, 3 ve 5'inci seslerinin seçilmesi sonucu bir araya gelen ses kümeleridir. Tiriad akor kurulumunu sağlayan bu kurala 1-3-5 kuralı da denmektedir. Ve buna benzer kuralları öğrendikçe akor dağarcığınızda ciddi artışlar olacaktır. 3 - Çalış Hızının Artmasına Yardımcı Olur Kimi etüt, eser veya şarkılar yüksek tempolara sahiptir. Bu tip çalışmaları gerçekleştirmek için, iyi bir kondisyona sahip olunması gerekmektedir. Gam çalışmaları esnasında gerekli tekrarlar, çalınan melodilerin temposunu, yüksek hızlarda dahi kontrol edilmesini sağlar. Ve bu kontrol artışı, gitar çalan kişinin sadece melodilerin değil, aynı zamanda yüksek tempodaki polifonik çalışmalarının icrasını da olumlu anlamda tetikler. 4 - Doğaçlama Yeteneğini Geliştirir Müziği yeniden bir dile benzetebiliriz. Bir dile ait kurallar, ne kadar iyi anlaşılır, incelikli kuralları ne kadar iyi kavranırsa, kişinin kendini ifade etmesi o ölçüde kolaylaşıyor olacaktır. Diziler üzerinde yapacağınız düzenli çalışmalar sonucu, öğrendiğiniz küçük motif ve melodik tartımların, her geçen gün müzikal belleğinize eklenmesi, doğaçlama yeteneğinizin gelişmesini sağlayacaktır. Ancak, doğaçlama yapabilmenin iyi bir dinleyici olmayı da gerektirdiğini hatırlatmak isteriz. 5 - Armoni Çalışmayı Kolaylaştırır. Armoni söz konusu olduğunda, yatay müzikten ziyade katmanlı, hem yatay hemde dikey ilerleyen müzikten bahsedilmektedir. Yatay müziğe tek sesli müzik, armoni kuralları ile ilerleyen müziğe ise çok sesli veya polifonik müzik denmektedir. Temel armoni ( klasik batı müziği armonisi ) ana ton ve tonlar arası ilişkiyi belirli kurallara bağlamayı başarmıştır. Bütün bu armoni ilişkilerini doğuran kurallar, gamların diğer ismiyle dizilerin içerisinde yer alan seslerin, birbiri ile ilgili olan mesafeleri ile ilgilidir. Bu mesafeleri tanımlayan konuya ''aralıklar'' ( interval ) denir. Diziler üzerinde yapacağınız düzenli çalışmalar, öğreneceğiniz armoni kurallarını pratikte uygulamanızı kolaylaştıracaktır. Armoni kurallarını kullanabilmeniz ise çok sesli-polifonik müzikler oluşturmanızın yolunu açacaktır. 6 - Ortak Kalıpların Tekrarı, Kas Hafızasını Geliştirir Özellikle klasik gitar çalışmalarında veya akor bazlı çalışmalar esnasında, nasıl benzer yapılar veya kalıplar, farklı pozisyonlarda tekrar tekrar karşına çıkıyorsa, gam çalışmalarında da böyle bir durum söz konusudur. Bu durum, öğrendiğin bir dizinin, klavye üzerinde rahatlıkla taşınmasına olanak sağlıyacaktır. Dolayısı ile benzer kalıpların tekrarlanıyor olması, kas hafızanın gelişimi için oldukça önemli olduğu gibi, yeni bir diziyi öğrenme konusunda da işleri olduğundan daha kolay hale getirecektir. 7 - Sağ El ve Sol El Senkronizasyonunu Geliştirir Gitar üzerinde dizilerin çalışılması, gerek parmak sitili ile ( fingerstyle ), gerekse pena ile gitar çalan kişilerin sağ ve sol el senkronizasyonlarını, düzenli olarak geliştiriyor ve koruyor olacaktır. 8 - Sağ El Tekniklerini Geliştir Gitar üzerinde gamların çalışılması, gerek parmak sitili ile ( fingerstyle ) gerekse pena ile gitar çalan kişilerin sağ el tekniklerinin gelişmesine yardımcı olacaktır. Parmak sitili ile gitar çalan kişilerin özellikle i ve m parmak kombinasyonları başta olmak üzere, dizileri çalmada kullandığı sağ el parmak kombinasyonlarının gelişmesine yardımcı olacaktır. Aynı şekilde pena ile gitar çalan kişilerin ise pena yönü ve kontrolü konusunda gelişimlerini destekliyor olacaktır. 9 - Öğrenme ve Ezberleme Sürecini Hızlandırır Gamlar düzenli çalışıldığında, benzer ve birbiriyle ilgili müzikal yapıları daha fazla keşfetmeye başlanır. Müzikal yapıları bir şekliyle konuşmaya benzetecek olursak, dizi çalışmaları esnasında birbirini tekrar eden hece, kelime, cümle veya tematik yapılarla karşılaşırız. Aynen yeni bir dil öğrenirken olduğu gibi, bu yapılar ne kadar doğru anlaşılır, tekrar edilir ve kullanılırsa, dile o ölçüde hakim olunur. Artık kendinizi ifade edebilir hale gelir veya diğer insanların nelerden bahsettiğini daha rahat anlamaya başlarsınız. Hatta, kendi müzikal kompozisyonlarınızı oluşturmanızın, önü açılıyor olacaktır. Gam çalışmaları esnasında öğrenilen hece, kelime, cümle veya motif yapılarını, bir çok çalışmada duyuyor ve görüyor oluruz. Bu durum, yeni bir çalışmanın analizinin yapılmasını, öğrenilmesini veya ezberlenmesini kolaylaştırır. 10 - Karmaşık Desen ve Şekilleri Görselleştirme Yeteneğini Geliştirir Gitar üzerinde kullandığımız bir öğrenme metodu da görsel yapılardır. Bu yapıları gam ve akor diyagramları yardımıyla kullanıyoruz. Temel gam çalışmalarının diyagramlarla da yapılıyor olması, daha sonra karşılaşacağımız diyagramlardaki parmak dizilimleri, birbirleri arasındaki benzerlik veya bağlantıların görülmesini kolaylaştırır. Çalışmaların düzenliliği, karmaşık desen, şekil ve bu şekillerin birbiri ile bağlantısını geliştiriyor olacaktır. Ayrıca görsel öğrenme becerinizin, hayatınızın bir çok alanında daha fazla ve daha iyi, tetiklendiğini fark edeceksiniz. 11 - Çalışmalarında Ne Kadar İlerlediğini Ölçmeni Sağlar Gitar çalan kişilerin, kendi müzikal ve teknik becerilerinin gelişimini gözlemlemeleri, çimlerin büyümesini izlemeye benzetilebilir. Dolayısı ile gitar çalışan kişiler, çoğu kez pekte ilerleyemediklerini düşünürler. Özellikle metronom eşliğinde yapacağınız planlı-programlı gam çalışmaları, gerek tekrar sayıları gerek metronom hızı gerek ise öğrenme ve ezberleme süreciyle ile ilgili bir çok bilgiyi veriyor olacaktır. Bu bilgiler ışığında gelişiminizi izleyebilirsiniz. Şöyle ki, bu gün 15 dakika sürecek, 60 bpm ile başlatacağınız bir gam çalışması, 15 dakikada 90 bpm’e ulaşabilir. Bu bir ilerlemedir. Bir sonraki gün yapacağınız 15 dakikalık çalışmaya, kaldığınız 90 bmp’den devam eder ve diyelim ki çalışmanın sonunda 120 bmp’e ulaşırsanız, bu sadece hızlanma açısından olsa dahi, çok daha büyük bir ilerlemedir. Programlı ve metronom eşliğinde yapılan gam çalışmaları ölçülebilir sonuçlar doğurur. Ölçülebilir sonuçlar, ilerleyişinizi izlemenizi ve gelişiminizi fark etmenizi sağlar. Bu yazının size bir şeyler kattığını düşünüyorsanız beğenebilir, bültenimize abone olabilir, sosyal medyada takip edebilir ya da yorumlar bölümünde düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz. Bu yazıları oluşturmaya devam edebilmemiz için işinize yaradığını, bilmemiz gerekiyor. Keyifli çalışmalar... Okumaya Devam Et... |
